Chiến thuật đánh đôi

Chơi cầu lông nghiệp dư như chúng ta, có lẽ đánh đôi (thậm chí đánh ... ba) là phổ biến. Dĩ nhiên chơi cho vui, cho khoẻ thì cũng chẳng quan trọng gì vấn đề "chiến thuật". Tuy nhiên nếu chú ý một chút đến chuyện này, ta sẽ thấy cuộc chơi vui hơn, và ít nhất cũng giảm đi khả năng ... va chạm nhau giữa hai người cùng phe, và nhất là giảm khả năng ... chạm vợt (nghĩa là có thể gãy vợt và ... tốn tiền!).

Đặt ra vấn đề "chiến thuật" nghĩa là muốn chơi sao cho phát huy tối đa điểm mạnh của hai người và để giành chiến thắng. Do vậy chiến thuật đánh đôi (với giả định hai người đồng đội có khả năng ngang bằng nhau) trước hết sẽ dựa trên các yếu tố sau:
- kỹ thuật của người chơi (bao gồm kỹ thuật đánh cầu và khả năng di chuyển trên sân);
- thể lực của người chơi.

Chiến thuật đánh đôi (chung cho cả đôi nam và đôi nữ) được giới thiệu như sau:

1/ Vài ý tưởng chủ đạo trước khi bàn đến chiến thuật đánh đôi cụ thể

- Chơi tấn công tích cực: Như trên đã trình bày, vấn đề "chiến thuật" được đặt ra là vì người chơi muốn giành chiến thắng. Chính vì vậy tư tưởng chơi tấn công tích cực nên là ý tưởng chủ đạo và căn bản của cả hai người chơi. Nói chung, lối chơi tấn công tích cực thường là giành thắng lợi trước lối đánh phòng thủ thụ động. Sở dĩ cả hai người phải cùng tư tưởng (tấn công) là vì rất khó dành chiến thắng nếu chỉ có một người tích cực đánh còn người kia thì không. Một người đánh thiếu tích cực sẽ là điểm yếu rất lớn trong đội hình, chưa kể việc đó sẽ gây tâm lý ức chế ít nhiều lên đồng đội.

- Luôn đánh cầu "xuống": Để giành chiến thắng luôn phải ưu tiên thực hiện những cú đánh đưa trái cầu cắm xuống đất. Bạn có để ý khi các đấu thủ thực hiện loạt cầu giằng co qua lại, trái kết thúc của loạt giằng co đó là gì? Thường là một cú đập cầu hay là cú bỏ nhỏ! Do đó những cú đập cầu và bỏ nhỏ thường là những cú ghi điểm trong một trận đấu. Ngay cả những cú trả cầu bổng lên cũng phải (cố gắng) mang yếu tố tiềm tàng khả năng tấn công hay chuyển thành tấn công ghi điểm.

- Tình thế tiến thoái lưỡng nan của kẻ phòng vệ: Trong đánh đôi khi đối phương bắt đầu tấn công bằng những cú đập, và nếu đó là những cú đập uy lực thực sự, bạn sẽ gặp khó khăn và rất khó "trốn" sự tấn công này. Nếu bạn "bung" cầu ra sau, những cú đập uy lực tiếp tục đe doạ bạn! Còn nếu bạn trả cầu lưới hay trả cầu nửa sân, người chơi thứ hai chực chờ sẵn trên lưới cũng sẽ "kết thúc" bạn! Bạn phải làm sao đây? Yếu tố tiên quyết là bạn phải làm sao biến cú đánh phòng thủ của mình thành cú đánh tấn công trở lại hay tiềm tàng khả năng tấn công cho những lần chạm cầu sau.

- "Mặt trái" của lối chơi tấn công: Chơi tấn công tiêu hao thể lực hơn chơi phòng thủ. Tuy nhiên điều đó xứng đáng như vậy vì nói chung khả năng giành chiến thắng của lối chơi tấn công là nhiều hơn. Trước sau gì người chơi phòng thủ cũng sẽ lộ điểm yếu tạo điều kiện cho người chơi tấn công đánh cú dứt điểm. Vậy, nếu bạn là người có thể lực hãy chọn lối chơi tấn công là chủ yếu.

- Yếu tố quyết định của chiến thắng trong đánh đôi: Đó là phải phát huy được SỨC MẠNH (điểm mạnh) CỦA CẢ HAI NGƯỜI để đánh vào ĐIỂM YẾU BÊN ĐỐI PHƯƠNG.

2/ Chiến thuật đánh đôi

Hiển nhiên là chiến thuật của đánh đôi là tấn công rồi. Nhưng áp dụng nó thế nào đây thì còn ... tuỳ! Tôi liệt kê một danh sách việc nên làm (từ trên xuống dưới ưu thế giảm dần) theo tài liệu tham khảo, còn thực tế mình làm được đến đâu ... thì hay đến đấy, quan trọng gì đâu. "Dân nghiệp dư" mà, theo cầu không nổi, đập cầu không nổi thì ráng đánh sao ... cho qua lưới là được rồi. Sau đó ... cười ha hả mấy cái là xong!

- Đánh cú dứt điểm.

- Liên tục nâng cao áp lực tấn công tạo điều kiện đánh cú dứt điểm.

- Duy trì sự tấn công.

- Mở đợt tấn công mới.

- Ngăn ngừa đối phương tấn công dứt điểm.

- Cố gắng giành lại quyền tấn công.

- Ráng cố gằng chịu đựng sự tấn công "rát" từ đối phương và chực chờ cơ hội phản công.

- Khi đối thủ đang có cơ hội đánh cú dứt điểm bạn phải cố gắng cứu cầu để kéo dài loạt đánh thêm được chừng nào thì hay chừng ấy.

3/ Các vị trí trong chiến thuật đánh đôi

Chú ý rằng vị trí ở đây là vị trí đứng phối hợp của hai người chứ không phải của một người riêng lẻ.

1. Vị trí tấn công: Khi ở thế tấn công. một người chơi đang tấn công phía sau thì bạn đồng đội nên tiến lên phía trước (về phía lưới) để ngăn cản những cú đánh lưới của đối phương hay đánh kết thúc những trái cầu trả nửa sân. Người phía sau sẽ duy trì áp lực tấn công bởi những cú đập hay gài lưới, chờ đối phương lộ yếu điểm hay để lộ khoảng trống. Vậy hình thức đứng phối hợp khi tấn công là đứng trên-dưới.

.......................................

2. Vị trí phòng thủ: Khi đang ở tư thế phòng thủ hai người chơi nên dàn hàng ngang để bao quát được hết chiều rộng của sân. Đồng thời tư thế đứng của người chơi cũng chân trước chân sau (xem hình) để có thể nhanh nhẹn di chuyển lên xuống đón những cú gài lưới hay đập của đối thủ. Vậy hình thức đứng phối hợp khi phòng thủ là đứng song song.

.......

4/ Chọn kỹ thuật đánh trong chiến thuật đánh đôi (trường hợp tấn công)

Khi đang trong tư thế phối hợp TẤN CÔNG, một người chơi sẽ lùi sau hơn, người chơi còn lại sẽ đứng gần lưới hơn (đội hình đứng trên-dưới).

A. Người phía SAU nên chọn các cách đánh sau:

1. Đập cầu: Người phía sau nên đập cầu nhiều, vì đây là kỹ thuật tấn công tốt nhất. Sẽ có nhiều ý kiến cho rằng đập cầu liên tục thể hiện sự non kinh nghiệm thi đấu và thiếu hiểu biết chiến thuật thi đấu. Thực ra không hẳn như vậy. Những người nói vậy có thể là do họ đập yếu, di chuyển chậm hay đơn giản hơn, họ ... lười đập!

Nếu bạn có khả năng đập cầu tốt, hãy tận dụng nó và nên thường sử dụng nó hơn là cú bỏ nhỏ.

Nếu bạn đang ở một góc sân, hãy đập cầu thẳng (trừ khi bạn có lý do rõ ràng hơn cho việc đập cầu chéo sân, ví dụ nhắm đến người yếu hay đó là nơi có khoảng trống). Cú đập thẳng bao giờ cũng uy lực hơn (vì cầu đi nhanh hơn, mạnh hơn và đối thủ ít thời gian phòng vệ hơn).

Đôi khi đập cầu vào giữa hai đối thủ (đang đứng song song) có thể gây hiệu quả rối đội hình, đối phương sẽ lúng túng vì không biết ai sẽ đỡ cú đập cầu đó. Chỉ chừng đó đã đủ cho cú trả cầu của đối phương kém hiệu quả và có thể dẫn đến một cú đánh kết thúc.

Đập thẳng cầu về phía đối phương cũng là một ... "chiêu" hết sức độc đáo! Các bạn có biết đâu là vị trí yếu nhất của người đánh cầu lông không? Đó là vị trí bên phía tay cầm vợt, vùng ngang đùi. Tại sao? Đó là nơi mà cả hai cú đánh thuận tay và trái tay đều không phát huy được sức mạnh!

Cố gắng đập cầu cắm chừng nào hay chừng ấy bởi vì khi đó đối phương càng ít có cơ hội phản đòn trở lại. Điều đó giải thích tại sao các vận động viên đẳng cấp thường sẽ nhảy lên đập chứ không đứng tại chỗ mà đập như ... "dân amateur" bọn mình!

2. Bỏ nhỏ (gài lưới): Dù rằng sử dụng cú đập cầu nên được sử dụng ưu tiên, nhưng bạn cũng nên chú ý đến cú gài lưới để đa dạng các cú đánh. Hơn nữa, dù cú gài lưới ít khi ghi được điểm trực tiếp (nhất là đối với trường hợp vận động viên có trình độ cao) so với cú đập, nhưng cú gài lưới tốt thường mang đến khả năng trả cầu khó khăn của đối phương, hoặc chỉ là một đường cầu trả non, và đó chính là cơ hội cho một cú đập dứt điểm.

Khi bạn đang đập cầu liên tục, đột ngột thay bằng một cú bỏ nhỏ thường có khả năng loại trừ được sự phòng thủ của đối phương, vì quán tính của họ đang ở tư thế chờ đợi một cú đập khác. Tuy nhiên cần chú ý là khả năng gài cầu tốt (gây được khó khăn cho đối phương) của bạn cũng tuỳ thuộc vào ... cú đập cầu của bạn! Tại sao? Nếu cú đập của bạn chẳng đe doạ được đối phương, thì cho dù bạn có gài lưới đối phương cũng dễ dàng lên lưới để khống chế đường cầu của bạn và ra đòn phản công. Ngược lại, nếu cú đập của bạn uy lực, bạn sẽ đẩy dần đối thủ ra sau, thậm chí "ghim" được chân đối thủ xuống sàn (vì họ cố gắng giữ "bộ" cho tốt để "bung" cầu). Khi đó một cú bỏ nhỏ bất ngờ sẽ mang lại hiệu quả cao.

3. Có nên đánh cú trả cầu bổng (clear, lob) không? Không nên! Hãy hạn chế đến mức thấp nhất khả năng phải đánh một cú trả cầu bổng. Vì sao? Khi bạn trả cầu bổng cho đối phương, chẳng khác nào bạn đang nói với đối thủ "Để cho công bằng, giờ đến phiên anh đập đi". Dĩ nhiên là họ sẽ đập và rất có thể bạn sẽ ... "chết"!

A. Người phía TRƯỚC nên chọn các cách đánh sau:

1. Chụp lưới: Bất cứ khi nào có cơ hội hãy đánh ngay cú dứt điểm này. Một khi bạn thực hiện tốt cú chụp lưới gần như đối phương không còn cơ hội đánh trả.

2. Gài lưới (đánh lưới, đẩy cầu qua lưới): Cú đánh này chưa làm "chết" đối phương ngay, nhưng có khả năng buộc đối phương trả cầu hớ hênh để phải nhận một cú chụp lưới tiếp sau đó. Hoặc đối phương chỉ có một cách duy nhất là nâng cầu bổng lên tạo điền kiện thuận lợi cho cú đập dứt điểm của đồng đội phía sau bạn.

Bạn sẽ gài lưới thẳng trước mặt, vào giữa hai đối thủ hay gài lưới chéo sân? Hãy theo nguyên tắc như trong cú đập cầu. Bao giờ đường thẳng cũng là đường ngắn nhất. Một gài lưới thẳng trước mặt bao giờ cũng đẩy đối phương vào tình thế nguy hiểm bởi bạn đã luôn sẵn sàng ở đấy để chờ cú trả cầu của đối phương. Đôi khi cũng có thể gài lưới vào giữa hai đối thủ hòng tìm kiếm sự lúng túng trong phối hợp của họ. Hạn chế tối đa gài lưới chéo sân, trừ khi bạn có lý do rõ ràng cho việc đó.

3. Đánh cầu tạt: Khi cầu đã qua lưới và vẫn còn ở trên lưới một chút, người chơi đứng trước có thể chọn lối đánh tấn công trực tiếp luôn bằng cú cầu tạt. Cú đánh này giúp duy trì áp lực tấn công liên tục, tần số nhanh và mạnh buộc đối phương phải bộc lộ điểm yếu và khoảng trống trong phòng thủ.

......................................

Thực hiện cú tạt cầu trong đánh đôi

......................................

Di chuyển vị trí trong đánh đôi

......................................

Tập luyện kỹ năng tấn công và phòng thủ trong chiến thuật đánh đôi

......................................

Chiến thuật tấn công trong đánh đôi

.................

5/ Chọn kỹ thuật đánh trong chiến thuật đánh đôi (trường hợp phòng thủ)

Khi đang trong tư thế phối hợp PHÒNG THỦ, hai người chơi nên dàn hàng ngang để bao quát hết chiều rộng sân, đồng thời tư thế đứng nên chân trước chân sau để sẵn sàng di chuyển lên lưới hay lùi sau (đội hình đứng song song).

A. Để chống trả lại cú đập cầu:

1. Đẩy cầu sâu, bổng (lift): Đưa cầu bổng lên sẽ tạo điều kiện cho đối thủ đập tiếp nhưng đôi khi là cần thiết vì bạn không có nhiều thời gian, không có nhiều lựa chọn khác trước cú đập quá rát của đối thủ. Một cú gài lưới trong tình huống như vậy dễ bị đối thủ đứng trên rình rập và đánh cú kết thúc.

Nếu bạn có sức bung hãy bung cầu ra sau càng sâu càng tốt và hy vọng các cú đập tiếp theo sẽ yếu dần, bớt cắm hơn hay kém chính xác. Khi đó sẽ có cơ hội phản công.

2. Đánh cầu tạt: Đây là một lựa chọn rất tốt để phản công, đặc biệt là để đối phó với những cú đập "lài" (flat smash) của đối phương. Ý đồ của cú đánh này là đưa cầu vược qua tầm khống chế của đối thủ đứng trên lưới và ra phía sau lưng họ (cầu rơi giữa vị trí người trên và người dưới). Khi thực hiện được điều này bạn nên sẵn sàng chờ cơ hội chuyển qua tấn công vì đối thủ thứ hai đứng phía sau không có cơ hội đập cầu trước cú tạt của bạn nữa.

3. Gài lưới: Cú đánh phòng thủ này rất hiệu quả khi đối thủ đứng phía trên lại lùi hơi xa về phía sau (vì họ muốn đề phòng cú tạt cầu của bạn). Dĩ nhiên khi đánh cú gài lưới thì phải càng sát lưới càng tốt. nếu không, bạn tưởng tượng ra rồi đấy, một cú gài lưới quá bổng (vồng lên cao rồi mới rơi xuống) chẳng khác gì một cú đưa cầu đẹp cho ... đối thủ "kết thúc" mình!

Một điểm hết sức quan trọng phải nhớ là nếu bạn chủ động đánh cú gài lưới thì bạn phải bám lấy lưới. Vì sao? Bạn là người chủ động đánh và hiểu rõ cú đánh của mình (là gài lưới ở chỗ nào), chắc chắn bạn sẽ di chuyển lên lưới nhanh hơn đồng đội của mình khi mà họ còn chưa kịp nhận ra bạn đánh cú gì. Nếu bạn làm được điều này gần như bạn đã ép được đối phương chỉ còn cách giở cầu bổng lên cao. Như vậy đồng đội của bạn phía sau sẽ có cơ hội tấn công.

Nếu bạn gài lưới mà không bám lưới, thay vào đó chỉ đứng nhìn đường cầu của mình, hoặc thậm chí lùi về sau, thì 99% trường hợp bạn sẽ "chết" vì khả năng lên lưới không chế và phản đòn của đối phương (đánh trả lại cũng bằng cú gài lưới) ngay tại chỗ bạn vừa đánh vì không ai kiểm soát khu vực lưới đó cả. Hãy tin chắc là như vậy!

4. Đánh cú đẩy cầu nửa sân: Cú đánh phòng thủ này chỉ nhằm mục đích đưa cầu sang phần sân đối phương, ở khoảng giữa người đứng trên và người đứng dưới. Cú này, giống như cú tạt cầu, đặc biệt hiệu quả khi người đứng trên tiến quá sát lưới. Cú đánh này có thể khó mà qua tay người đứng trên, nhưng nếu bạn thành công, khả năng đối thủ đứng phía sau phải giở cầu bổng lên là rất lớn. Khi đó bạn đã có cơ hội để tấn công.

B. Để chống trả lại cú gài lưới:

Đánh thế nào khi bị cú bỏ nhỏ của đối phương sẽ tuỳ thuộc vào bạn lên lưới nhanh hay chậm, khi mà độ cao của trái cầu so với mép trên lưới thế nào.

Hiển nhiên là cú chụp lưới là cú đánh tốt nhất để "trị" cú bỏ nhỏ. Nhưng nếu cầu đã xuống thấp hơn mép lưới bạn chỉ còn cách tuỳ nghi mà đánh những cú tạt, đẩy "đờ-mi", gài lưới hay kéo lưới. Hiển nhiên là những cú càng về sau thì càng "yếu thế" hơn, mang tính bị động nhiều hơn.

Do vậy để chống trả lại cú bỏ nhỏ của đối phương một cách hiệu quả vấn đề tiên quyết có lẽ là bạn phải luôn sẵn sàng cho mình một tốc độ và bộ pháp lên lưới rất nhanh. Sau nữa là kỹ thuật kết thúc trên lưới. Sẽ không ai dám đánh lưới với bạn nữa nếu bạn tỏ ra vượt trội ở những điểm nêu trên, bởi nếu cứ đánh như vậy khác nào ... "tự sát" trước bạn!

..................................

Tập luyện cú đẩy cầu sâu trong phối hợp đánh đôi

..................................

Phòng thủ trong chiến thuật đánh đôi

..................................

Di chuyển qua lại giữa tư thế tấn công và phòng thủ trong chiến thuật đánh đôi

..................................

Di chuyển phối hợp và kiểm soát lưới trong chiến thuật đánh đôi

6/ Giao cầu và nhận cầu trong chiến thuật đánh đôi

Trong chiến thuật đánh đôi, thường cú giao cầu sẽ được thực hiện ngắn và ở tầm thấp. Mục đích là để hạn chế đến mức thấp nhất khả năng tấn công của đối phương ngay từ lần chạm vợt đầu tiên. Ngược lại, bên phía nhận giao cầu, người chơi sẽ tìm cách thực hiện tấn công ngay lần chạm vợt đầu tiên. Hoặc ít nhất, người nhận cầu sẽ đánh trả lại một cú sao cho đối phương cũng chưa thể thực hiện một cú tấn công.

Sau khi giao cầu xong hai người phải nhanh chóng chuyển qua tư thế phối hợp sẵn sàng tấn công, tức là một người ở trên (người giao cầu), một người ở dưới (người còn lại).


Trong khi đó phía bên nhận cầu, hai đấu thủ sẽ nhanh chóng triển khai tư thế phối hợp phòng thủ, mỗi người đứng một bên sân.

....................................

Đậu Đình Ân